ఎటువంటి మోహమో, ఎట్టి తమకమో గాని...

స్వామి వియోగంలో వున్న అమ్మావారి స్థితిని ఈ కీర్తనద్వారా  చెలికత్తె మాటల్లో తెలియజేస్తున్నాడు అన్నమయ్య.

===============================================

రాగం : సామంతం

గరిమెళ్ళ బాలకృష్ణప్రసాద్ (GBK) గారి గళంలో

 AUDIO

ఇక్కడ వినండి (right click and open in a new window/tab)

===============================================

పల్లవి

ఎటువంటి మోహమో యెట్టి తమకమో కాని
తటుకునను దేహ మంతయు మఱచె చెలియ

చరణం 1

పలుకుదేనెల కొసరి పసిడికిన్నెర మీటి
పలుచనెలుగున నిన్ను బాడి పాడి
కలికి కన్నీరు బంగారుపయ్యెద నొలుక
తలయూచి తనలోనె తలవంచు చెలియ

చరణం 2

పడతి నీవును దాను పవళించుపరపుపై
పొడము పరితాపమున బొరలి పొరలి
జడిగొన్న జవ్వాది జారుచెమటల దోగి
యుడుకు నూరుపుల నుసురుసురాయె చెలియ

చరణం 3

తావిచల్లేడి మోముదమ్మి గడు వికసించె
లోవెలితి నవ్వులను లోగి లోగి
శ్రీవేంకటేశ లక్ష్మీకాంత నిను గలసి
ఈ వైభవము లందె నిదివో చెలియ

కొన్ని ముఖ్యమైన పదాలకు అర్థాలు /  Meaning (సందర్భోచితమైన అర్థాలు):

తటుకున = తటుక్కున

పలుకుదేనెల = తేనెలవంటి మాటలు

కొసరి = అర్ధించి

పసిడికిన్నెర = బంగారువీణ
పలుచనెలుగున = పలుచని+ఎలుగున = సన్నటి గొంతుతో, గళముతో

బాడిపాడి = పాడిపాడి = పలుమార్లు ఆలపించి

పొదము = కలిగే

బొరలి పొరలి = పొరలిపొరలి

జడిగొన్న = వ్యాపించియున్న

దోగి = తడిసి / కరిగి

నుసురుసురాయె = అల్లాడిపోవు / తపించు

తావిచల్లేడి = సువాసనలు వెదజల్లే

మోముదమ్మి = తామెరవంటి ముఖము

గడు వికసించె = అద్భుతముగ వికసించెను

లోవెలితి = లోపల వెలితిగాయున్న

==========================================
rAgaM : sAmanthaM

pallavi
eTuvaMTi mOhamO yeTTi tamakamO kAni
taTukunanu dEha maMtayu ma~rache cheliya

charaNaM 1
palukudEnela kosari pasiDikinnera meeTi
paluchaneluguna ninnu bADi pADi
kaliki kanneeru baMgArupayyeda noluka
talayUchi tanalOne talavaMchu cheliya

charaNaM 2
paDati neevunu dAnu pavaLiMchuparapupai
poDamu paritApamuna borali porali
jaDigonna javvAdi jAruchemaTala dOgi
yuDuku nUrupula nusurusurAye cheliya

charaNaM 3
tAvichallEDimOmu dammi gaDu vikasiMche
lOveliti navvulanu lOgi lOgi
SreevEMkaTESa lakshmee kAMta ninu galasi
ee vaibhavamu laMde nidivO cheliya
==========================================

కలికి సిగ్గుల తొలకరివానలు కురిసే...

అన్నమయ్యవారి ప్రతి కీర్తనలోనూ ఒక ఇతివృత్తం(థీం) ఉంటుంది. పదాల ఎన్నికలో ఒక క్రమపద్ధతి ఉంటుంది. ఇప్పుడు మనం చూడబోయే ఈ కీర్తనలో అమ్మవారి సొబగులను వివిధ రకాల వర్షాలతో పోలుస్తున్నాడు అన్నమ్మయ్య. పదాలలో సరళత్వమూ, వర్ణనలలో ఆశ్చర్యముకలిగించే ఊహలూ ఉన్నాయి.

ఈ కీర్తనకు తాత్పర్యమూ, ముందుమాటా అసలు అక్కర్లేదు. ఎందుకంటే చదవగానే ఇట్టే అర్థమైపోతుంది. కీర్తనలోని భావాము అంతా తన గళమాధుర్యంలో పలికేశారు పద్మశ్రీ బాలసుబ్రమణ్యం గారు. ఈ కీర్తనగురించి పేజీలు పేజీలు రాసినా అర్థంచేసుకోలేని భావాలను ఐదునిముషాల్లో పాడేశారు.

====================================

రాగం : సౌరాష్ట్రం

బాలు గారు అద్భుతంగా ఆలకించిన ఈ కీర్తన 

AUDIO

ఇక్కడ వినండి (right click and open in a new window/tab)

====================================

పల్లవి

పొలతికి నీతోపొందు పోకకు బుట్టెడాయ

యెలమి నీభాగ్య మిక నెంతైనా గద్దయ్యా

చరణం 1

పడతిచెక్కుల వెంట బన్నీటివాన గురిసె

వడి నందె మెఱుగులవాన గురిసె

విడివడి తురుమున విరులవాన గురిసె

చిడుముడి జవ్వనము చిగిరించెనయ్యా

చరణం‌ 2 

మొలకనవ్వులనే ముత్యాలవాన గురిసె

వలపుల బెనుజడివాన గురిసె

కలికిసిగ్గుల దొలుకరివానలు గురిసె

పలుమారు జవ్వనము పదనెక్కీనయ్యా

చరణం‌ 3

సొరిది మోవితేనల సోనలవాన గురిసె

వరుస రతుల దతివాన గురిసె

యిరవై శ్రీవేంకటేశ యింతి నిట్టె కూడితివి

పరగిన జవ్వనము పచ్చిదేరెనయ్యా

కొన్ని ముఖ్యమైన పదాలకు అర్థాలు /  Meaning (సందర్భోచితమైన అర్థాలు):

పొలతి = మగువ, ఇంతి, స్త్రీ

పొందు = జత, తోడు, స్నేహము

పోక = నడక, (పోకకు = జీవయాత్రకు, బ్రతుసాగించేందుకు)

[పోక అంటే వక్క అని మఱో అర్థంకూడా ఉంది]

పుట్టెడు = గంపయంత (కొలమానం)

ఎలమి = సంతోషము, ఆనందము

కద్దయ్యా = కలదయ్యా

పడతి = మగువ, స్త్రీ

చెక్కులు = చెక్కిళ్ళు, బుగ్గలు

పన్నీరు = సుగంధనీరు, గులాబినీరు

విడివడి = వదులుకున్న కురులు

తురుము = కొప్పు

వురులు = పువ్వులు
చిడుముడి = బాల్య దశనుండి, ఆ ముడి వీడి యౌవనంలోకి ప్రవేశించిన పడతి

జవ్వనము = పడుచుతనము, యౌవనము

మొలకనవ్వు = లేతనవ్వు, చిరునవ్వు

పెనుజడివాన = భారీవర్షము

పలుమారు = పలుమార్లు

పదనెక్కినయ్యా = కళకళలాడెనయ్యా / వికసించెనయ్య

సొరిది = క్రమలక్షణమైన, శృంగారమైన

మోవి = పెదవులు

వరుసరతి = పద్దతిగల సంగమం

తతివాన = ఋతువనబడేవాన, అదనెఱిగిన వాన

ఇరవై = స్థిరపడి

ఇంతి = స్త్రీ

పరగిన = ప్రసరించిన, పెరిగిన

జవ్వనము = పడుచుతనము, యౌవనము

పచ్చిదేరెనయ్యా = వికసించెనయ్య, కొత్తకళలొచ్చెనయ్యా

తాత్పర్యం :

ఈ శ్రీదేవి ఎంతపుణ్యం చేసుకుందో, నీ పొందుచేరే భాగ్యం లభించింది. జీవితయాత్రలో కలిసి నడిచేందుకు నీవంటి మహానుభావుని తోడు దొరికింది. [ఆమెకూడా ఏం తక్కువకాదు, గనుక పురుషోత్తముడుకూడా అదృష్టవంతుడే అని అమ్మవారి గొప్పలను చరణాలలో చెప్తున్నారు అన్నమయ్య]

ఈమె చెక్కిళ్ళవెంటగారి చెమట పన్నీటివర్షంలా కురుస్తున్నది. ఆ చెమట చినుకులు బుగ్గలను తడిమి నేలజారినందువలనకాబోలు మెఱుగులవర్షంలా ఉంది. బుగ్గలను తాకగానే చెమట బిందువులు మెఱుస్తాయా అని అడుగుతారేమో. అక్కడే ఉంది గుట్టు. ఆము బుగ్గలు సిగ్గుతో ఎరుపెక్కి వున్నాయి. ఈ చెమట ఆమె బుగ్గసిగ్గుని కడిగేస్తూ నేల రాలింది. అందుకే ఆ చెమటల పన్నీటి వాన మెఱుస్తున్నది. ఈమె కురులు విరియబోసినట్టుగా(loose hair) అలంకరించుకున్నది. ఆ కురులలోనుండి రాలుతున్న పువ్వులను చూస్తుంటే విరులవర్షంలా ఉంది. విరులవర్షం మధ్య చిగురించే ఆమె అందం ఎలా ఉన్నదంటే, అప్పుడే బాల్య దశనుండి, ఆ బాల్యముడి వీడి యౌవనంలోకి ప్రవేశించిన పడతిలా ఉంది. [చిడుముడి = బాల్య దశనుండి, ఆ ముడి వీడి యౌవనంలోకి ప్రవేశించిన పడతి]

ఆమె చిరునవ్వు చిందుతుంటే ముత్యాలవర్షం కురిసినట్టుంది. ఆ లేతనవ్వులలో ఆమె మదిలోదాచుకున్న ప్రేమంతా పెనుజడివానలా కురిపించేస్తుంది. ఆ కలికి ఎలా సిగ్గుపడుతుందంటే ఎలా ఉందంటే తొలకరివాన కురిసినట్టుంది. తొలకరివాన కురిస్తే పుడమి తల్లి ఎలాగైతే కొత్త చిగుర్లు తొడుగుతుందో, అలా  సిగ్గుల తొలకరులు కురిపిస్తుంటే ఆ పడతియొక్క పడుచుతనానికి ఇంకా ఇంకా అందం వచ్చేస్తూ ఉంది.


శృంగారమొలికించే ఆమె పెదవులవెంట సన్నటి తేనెవాన కురుస్తుంది. ఆ మగువయొక్క మదిభావము గ్రహించి,  ఆమెను కలిసినవేళ అదునెఱినవర్షం కురిసింది. ఆమె చిత్తములో స్థిరపడి, శ్రీవేంకటేశుడు ఆ మగువను మనువాడి కూడినవేళ ప్రసరించిన ఆమె యౌవనము పచ్చిదేరినది. 

====================================

     rAgaM : sourAshTraM

     pallavi

    polatiki neetOpoMdu pOkaku buTTeDAya
    yelami neebhAgya mika neMtainA gaddayyA

    charaNaM 1

    paDatichekkula veMTa banneeTivAna gurise
    vaDi naMde me~rugulavAna gurise
    viDivaDi turumuna virulavAna gurise
    chiDumuDi javvanamu chigiriMchenayyA

    charaNaM 2

    molakanavvulanE mutyAlavAna gurise
    valapula benujaDivAna gurise
    kalikisiggula dolukarivAnalu gurise
    palumAru javvanamu padanekkeenayyA

    charaNaM 3

    soridi mOvitEnala sOnalavAna gurise
    varusa ratula dativAna gurise
    yiravai SreevEMkaTESa yiMti niTTe kUDitivi
    paragina javvanamu pachchidErenayyA

====================================